دوران زندگی معاویه

معاویه حوالی سال 600 میلادی در شهر مکه متولد شد که قریب به 72 کیلومتر از ساحل دریای سرخ، در حوضه‌ای وسیع، پای مجموعه تپه‌هایی قرار دارد که از میان آن می‌توان به درون فلات عربستان راه یافت.

مکه از جهاتی چند بسیار نامطبوع بود. هوای آن در ماه‌های تابستان به‌نحو سوزاننده‌ای داغ بود و ذخیره آبی‌اش نمی‌توانست باغ‌های میوه یا کشاورزی را سیراب نماید و این آب از چند چاه پراکنده تامین می‌شد.

زندگی معاویه

همچنین به‌طرز عجیبی دستخوش سیل و طوفان‌های پراکنده اما بسیار شدید از مجاورت تپه‌ها بود. اینکه مکه دقیقا چگونه و چه وقت تبدیل به مرکز استقرار دائمی شد کمی رازآلود است اما احتمالا تا پایان قرن پنجم چنین اتفاقی رخ نداد. طبق سنت مسلمانان، درآمد و عایدی مکه از دو منبع به‌دست می‌آمد:

1.کاروان تجار، که روابطی با یمن در جنوب و سوریه و مصر در شمال داشتند.

2.مرکز سفرهای مذهبی به‌قصد زیارتگاه مکه.

محققان معاصر صراحتا در گستره و دامنه کارکرد این دو عامل تردید نموده‌اند. برخی مکه را به‌عنوان تلفیقی از ونیز و سانتیاگوتصویر نمودند و سایرین تنها وجود بازار منطقه‌ای کوچک و پرستشگاه محلی را پذیرفتند. من به جهات استدلالی همواره پیرو تفسیر احتیاط‌آمیزی نسبت به سنت مسلمانان خواهم بود زیرا اینکه کاملاً شرح دهیم معاویه که بود و از کجا برخاست خود روشنگر است.

مکه تحت ِاشراف و زعامت یک قبیله به نام «قریش» قرار داشت که خودش را در قرن پنجم میلادی در مکه مستقر نمود. سایر ساکنان مکه عبارت بودند از: بردگان، خریداران یا دست پرورده‌های افراد قبیله. قریش همچون تمام قبایل عرب، از چند گروه کوچک‌تر تشکیل شده بود و محتمل است که اساسا آمیزه‌ای از عشیره‌های مجزا باشد که حدود قرن پنجم حوالی مکه ساکن شده‌اند.

به‌هرحال حوالی آغاز قرن ششم، این طوایف خودشان را به‌عنوان شاخه‌هایی از تبار بزرگ واحدی یافته بودند که مدعی نیای مشترک دوری به نام «فهر»بودند. در این زمان طوایف قریش تا حد زیادی به جهت اندازه، ثروت و شهرت متفاوت شدند. یکی از گروه‌بندی‌های مهم مربوط به عبد مناف بود که به دو طایفه رقیب به نام هاشم و عبد شمس تقسیم شده بود.

وظیفه هاشم یا حداقل برخی از شاخه‌های منتسب به آن سرپرستی کعبه و سقایه حجاج بود. مطابق روایت، حضرت محمد(ص) در سال 570 میلادی در این طایفه متولد شد. هر چند افراد متعددی از خاندان هاشم به تجارت میان مکه و سوریه پرداخته بودند (از جمله خود محمد(ص) در سال‌های آغازین عمرش چنین کرد) این طایفه در مجموع توفیق کمتری در این زمینه داشت. می‌توان دعوی شرافت نسبی ایشان را پذیرفت اما فقط تاثیر محدودی بر مسوولیت‌های شهر مکه داشتند.

در این زمینه: معاویه از نگاه مسلمانان

برگرفته از کتاب معاویه از عربستان تا امپراتوری