سانسور در سینمای شوروی

سانسور در سینما

رژیم سانسوری که از سال 1929 به بعد بر سینمای شوروی حاکم گردید، هرروز بیش‌ازپیش پیچیده‌تر شد.

پس‌ازآنکه این فرآیند با نهاد رسمی «کمیته‌ی رپرتوار دولتی» آغاز شد، کمیسیون‌های ویژه‌ی سانسور، شخصیت بسیار سخت‌گیرانه‌تری از آن را در برابر چشمان فیلم‌سازان و مخاطبین فیلم‌ها قرار دادند.

این روند با حضور شخص ژوزف استالین رهبر حزب کمونیست شوروی، جدی‌تر شد تا جایی که وی به بررسی دقیق فیلم‌نامه‌های نوشته‌شده و فیلم‌های در حال نمایش می‌پرداخت.

اصلی‌ترین هدف سانسور در سینمای شوروی، حذف فیلم‌نامه‌ها و فیلم‌هایی بود که حتی در کمترین میزان، منظر شوروی نسبت به واقعیت در دهه‌ی 1930 یا اهداف ایدئولوژیک کمونیسم را به چالش کشیده، زیر سؤال می‌بردند یا نادیده می‌گرفتند.

این هدف نقشی اساسی در مشروعیت بخشیدن به آن واقعیت و آن آرمان‌های سیاسی بازی می‌کرد. در این فصل دیدیم که سانسور اعمال‌شده توسط طیف وسیعی از نهادها و سازمان‌های حکومت شوروی بر فیلم‌نامه‌ها و فیلم‌های سینمای شوروی در سال‌های بین 1929 تا 1941، بسیار ناسازگار و فاقد اهداف ایدئولوژیک مشخص‌شده در مجمع سال 1928 حزب کمونیست شوروی در مورد سینما بودند.

مضاف بر این اشاره کردیم که علیرغم تأثیرات وحشتناک سانسور بر سینما و بی‌رحمی آشکار آن در مورد آثار سینمایی، هیچ‌یک از مکانیسم‌های نظارتی آن، چنانکه انتظار می‌رفت بدون ایراد و خلل‌ناپذیر نبودند.

پیامد شکاف‌ها و خلل موجود در شبکه‌ی سینمایی شوروی، باعث افزایش مداوم و فزاینده‌ی دفاع ایدئولوژیک رژیم سانسور از اندیشه‌ها و آرمان‌های بلشویکی شد.

دهه‌ی 1930 در سینمای شوروی شاهد تغییرات نهادی مداوم در چگونگی کنترل سانسور و درک ناکامی‌های پیش‌آمده در بستن شبکه‌ی ایدئولوژیک، به‌سادگی به تقویت مکانیسم‌های دفاعی این فرآیند یاری رساند.

علاوه‌ی بر این‌ها ثابت کردیم که این مکانیسم و حالت تدافعی در ساختار تصمیم‌های رژیم سانسور آشکار بود؛ چراکه اصولاً این سازوکار بر مبنای پایه‌های متزلزل احساس ناامنی بلشویکی بناشده بود. همین امر خود را در محکومیت متداوم فیلم‌های سرگرم‌کننده‌ی محبوب توده‌ها و هم‌زمان با آن ستایش از قهرمانان و رهبران بلشویک‌ها توسط نهادهای سانسور منعکس می‌کرد.

نتیجه‌ی نهایی واکنش‌ها در سطوح نهادی، جمعی و فردی این بود که سانسور همراه با سایر عوامل مؤثر، نقش مهمی در تضعیف هدف تعیین‌شده برای سینمای شوروی در اواخر دهه‌ی 1920 که عبارت بود از پیوند مؤثر با توده‌های مردم از طریق طیف گسترده‌ی فیلم‌های خوش‌ساخت که با دقت هرچه‌تمام‌تر سرگرمی و سیاست را با یکدیگر ترکیب کرده باشند، ایفا کرد.

ما قبلا اینجا در این مورد مطلبی را منتشر کرده ایم

برگرفته از کتاب سینمای شوروی