سینمای شوروی در اوج پاکسازی ها

همان‌طور که می‌توان از موارد نیلسن و اسلیوکین مشاهده کرد، در طول دوره‌ی وحشت بزرگ ماهیت و جنس پاک‌سازی‌های اولیه به‌طور قابل‌توجهی تغییر کرد و تعداد دستگیری‌ها به‌شدت افزایش یافت.

سینما و سانسور

تفاوت اصلی پاک‌سازی‌های صنعت سینما در این دوره با طبیعت غالباً خنثی پاک‌سازی‌های اولیه در جایگزین شدن رفتار بی‌رحمانه و خشونت‌آمیز و افزایش سطح ارعاب و ترس در میان اهالی سینما بود. در فاصله‌ی بین سال‌های 1936 تا 1938 بسیاری از شخصیت‌های پست‌های کلیدی اداری سینمای شوروی دستگیر و اعدام شدند. نخستین دستگیری دست جمعی این دوره در ماه مارس 1936 صورت گرفت.

• مأموران کمیساریای خلق در امور داخلی موفق به کشف گروهی شدند که به باور ایشان یک گروه طرفدار تروتسکی مرتبط با سازمان حزب کمونیست بودند که درون اداره دولتی صنعت فیلم نفوذ کرده بودند.

به‌این‌ترتیب اعضای این گروه که عبارت بودند از یوگنیا گلتسمن، دبیر سازمان حزب؛ ایوان سیدوروف، رئیس بخش برنامه‌ریزی؛ ویکتور ایوسیلیویچ، مدیر تراست فیلم‌های خبری و والنتین سوکول، مدیر تراست فیلم‌های آموزشی به‌اتفاق مدیران تراست فوتو شیمیایی و استودیو موس‌فیلم همگی دستگیر شدند.

تمامی این افراد به اردوگاه‌های کار اجباری تبعید شدند به‌جز والنتین سوکول که تیرباران شد. سیدوروف نیز دو سال بعد دوباره دستگیر شد و در سپتامبر 1938 تیرباران شد. بیشتر دستگیری‌ها در اکتبر سال 1936 صورت گرفت، زمانی که سه مدیر ارشد وستوک فیلم به مدیریت بد، سوءاستفاده از قدرت و هدر دادن مبالغ هنگفتی از بودجه دولتی متهم شدند.

• یک مدیر ارشد به نام وادیم عطاربکوف به مدت چهار سال به اردوگاه کار اجباری فرستاده شد، درحالی‌که دونایاتس، حسابدار ارشد سابق سازمان به سه سال کار اجباری سخت محکوم شد.

کارگردان پاک‌سازی‌شده، گریگوری ماریموف نیز به دو سال زندان محکوم شد. شاید چون این عده پیش از آغاز دوره‌ی وحشت بزرگ دستگیر شده بودند، توانستند از اعدام جان سالم به در ببرند. در میان این عده، ماریموف توانست ظرف چند سال به کار پیشین خود بازگشته، دستیار رئیس آتی صنعت سینما، ایوان بولشاکوف شود.

درواقع می‌توان گفت مدیرانی که بین سال‌های 1937-1938 دستگیر شدند چندان خوش‌شانس نبودند. مهم‌ترین شخص در میان این عده، رئیس صنعت سینما، بوریس شومیاتسکی بود. پس از او می‌توان از دستیارانش، ازجمله معاون سابقش، یاکوف چوژین و جانشین او واسیلی ژیلین و همچنین ولادیمیر یوسیویچ، کنستانتین یوکوف، آلبرت اسلیوکین و ونیامین بروک نام برد. همگی این مدیران به اتهامات مختلفی از تروریسم گرفته تا جاسوسی، اعدام شدند.

اتهام شومیاتسکی اختصاصاً، تشکیل گروهی تروریستی از کارکنان صنعت سینما برای برنامه‌ریزی و ترور استالین و اعضای پولیت بورو بود.

در این زمینه: اساسی ترین نقش سینمای شوروی

برگرفته از کتاب: سینمای شوروی