ماکس وبر مورخ جهانی

ماکس وبر به تحقیق دربارهٔ [تاریخ جهانی] پرداخت زیرا دانشی که به دنبالش بود برای او اهمیتی بسیار داشت. او که ریشه‌ای استوار در زمان حال داشت همچون یک دولتمرد یا دولتمرد بالقوه به دنبال دانش بود.

مورخ جهانی

بنابراین او این پرسش سیاسی را مطرح می‌کرد که چرا دولت آلمان در حال بردن ما به قهقرا است؟ و اهداف سیاسی واقعی ما چیست؟ اما ملت تنها یکی از نقاط عزیمت کنجکاوی جامعه‌شناختی ماکس وبر بود. او دل‌نگران وضع جهان به‌مثابۀ یک کل بود.

برای درک این وضع، ما به یک تاریخ جهانی نیاز داریم؛ و بالعکس برای درک هر رویداد تاریخی به فهمی بنیادی از زمان حال خود نیاز داریم. دقیقاً همین تمرکز ماکس وبر بر زمان حال همچون هستیِ تاریخی خویش بود که او را به یک مورخ جهانی تبدیل کرد.

وقتی فعالیت‌های سیاسی پرشور وبر دچار ناکامی شد این سرخوردگی انرژی‌های او را معطوف به موشکافی‌های فکری‌ای کرد که به همان اندازه شورمندانه بود. کمک‌کار او در این امر، اشتیاق مادم‌العمرش به تاریخ بود، که این امکان را به وی می‌داد که دانش فوق‌العاده‌ای از متفاوت‌ترین اعصار و تمدن‌ها به‌ دست آورد.

• او در مقام یک مورخ جهانی، اساساً دل­مشغول تصاویر شکوهمند اعصار و تمدن‌های گذشته ـ یعنی درام تاریخ ـ نبود. تصاویر تاریخی برای او تنها یک ابزار بودند.

اگرچه او قدرت رواییِ فوق‌العاده‌ای داشت، اما روایت تنها نقشی کوچک در آثار او ایفا می‌کرد. هر کس آثار وبر را به امید یافتن داستان‌ها و توصیفات آسان یا ترسیمی کامل [از موضوعات تاریخی] در دست بگیرد ناامید خواهد شد.

چنین کسی در پیمودن مسیر خود از میان انبوه نام‌ها و کنایه‌های [موجود در آثار وبر] دچار مشکل خواهد شد. ماکس وبر حدی از شناخت تاریخ را در خوانندگان خود فرض می‌گیرد.

اما اغلب روایت‌ها و توصیفات موجود «در» آثار تاریخی وقتی با معیارهای فراست و انضمامیت درک تاریخیِ وبر سنجیده می‌شود، مبهم و غیرقابل‌اطمینان به نظر می‌رسد، چنانکه گویی مورخ بیشتر به دنبال انتقال اتمسفر تاریخی بوده تا بیان حقایق تاریخ.

ماکس وبر در مقام یک مورخ جهانی سعی نکرد کل جهان بشری را فهم کند. او می‌دانست فهم کلیّت محل تردید است یا در هر رویداد تاریخی پایان‌ناپذیر و تمام‌نشدنی است.

از آنجا که به واقعیت‌های ملموس علاقه داشت، فقط کلیات نسبی را مورد شناسایی قرار می‌داد و به دنبال برساختی [نظری] نبود که کل امور انسانی را در بر بگیرد. با معیار قرار دادن تاریخ جهانیِ وبر، غنی‌ترین فلسفه‌های کلی تاریخ، علی‌رغم اغواگریِ برآمده از شکوه بی‌تکلّف آنها، نخ‌نما جلوه می‌کند.

در این زمینه: ماکس وبر واقع گرا

برگرفته از کتاب: ماکس وبر سیاستمدار، دانشمند و فیلسوف