مطالعه تطبیقی انقلاب های اجتماعی

مطالعه انقلاب‌ها همواره از جذابیت خاصی خود برخوردار بوده‌اند. منحصربه‌فرد بودن انقلاب‌ها و نیز تاثیرات متعدد و اغلب غیرقابل پیش‌بینی در فرایند و پیامد انقلاب، این پدیده را به‌ واقعیتی ویژه برای تحقیق و بررسی تبدیل می‌کند.

مطالعه انقلاب ها

علاوه بر این تلاش برای یافتن برخی همانندی ‌ها و مشابهت‌ها در زمینه‌ها و چهارچوب‌های کلی شکل‌دهنده به انقلاب‌ها، کارگزاران انقلابی، فرایندها و ساز و کارهای انقلابی و در نهایت پیامدها و نتایج برآمده از انقلاب‌ها، به‌انجام پژوهش‌های پیچیده و مجادله‌آمیز در حوزه مطالعات تطبیقی انقلاب راه می‌برد.

مطالعات تطبیقی ضمن اذعان به‌ منحصربه‌فرد بودن یا یکه ‌بودن برخی ابعاد انقلاب، بر مشابهت‌ها و همسانی‌ها نیز تاکید می‌کنند و توهم خاص‌بودگی در بعد شکل‌گیری، بعد تکوین، فرایند وقوع، ماهیت منازعات انقلابی و یا پیامدهای انقلاب‌ها را مورد نقد قرار می‌دهند.

انقلاب‌ها به ‌خصوص برای کسانی که در کشورهایی زندگی می‌کنند که انقلاب را تجربه کرده‌اند معمولاً پدیده‌ای آشنا به‌حساب می‌آیند و همگان تصور می‌کنند آنها را می‌شناسند. با این‌حال مطالعات تخصصی درباره انقلاب‌ها به ما یادآور می‌شوند که ما شناخت ناچیزی در مورد این پدیده پیچیده داریم.

از این منظر بازشناسی آنچه به ظاهر شناخته شده است نوعی خودشناسی ملی (اگر بتوان چنین تعبیری را درست دانست) را موجب می‌شود و ارتقاء آگاهی بخشی‌های مفید در دو سطح عمومی و تخصصی را به ارمغان می‌آورد.

در قلمرو تخصصی علوم‌اجتماعی و سیاسی تلاش‌های مداومی برای درک و تحلیل علل، فرایندها، نقش کارگزاران و نتایج انقلاب‌ها صورت گرفته است و نظریه‌های مختلف به‌بررسی عوامل مختلف موثر بر انقلاب‌ها پرداخته‌اند. کتاب حاضر ضمن نقد و بررسی رویکرد ساختاری به مثابه یک چهارچوب منسجم برای مطالعه انقلاب‌ها، به بیان کاستی‌های آن می‌پردازد و لزوم توجه به شرایط عینی و انضمامی بروز جنبش‌های انقلابی را یادآور می شود و نابسندگی آنها را نشان می‌دهد.

در این راستا به متغیرهایی همچون مداخله دولت در فرایند تخصیص و انباشت سرمایه و پیامدهای ناشی از آن، شرایط مناسب برای شکل‌گیری ائتلاف‌های فراگیر، چگونگی مواجهه دولت‌ها با شرایط دشوار، نقش ایدئولوژی‌ها، تاثیرگذاری عامل سرکوب و شیوه عمل نیروهای مسلح، حمایت خارجی، ویژگی‌های مخالفان و. . . توجه می‌شود.

فرایند شکل‌گیری حکومت انحصاری و رقابت بر سردسترسی به‌منابع تاثیرگذار در کنار نوع مواجهه گروه‌ها و طبقات ‌اجتماعی با دولت و نیز نسبت به یکدیگر در کنار نقش تضادها و ستیزه‌ها میان نیروهای اثرگذار و همچنین نحوه نقش‌آفرینی نخبگان، در نهایت در سه کشور مورد مطالعه به نتیجه‌ای منتهی می‌شود که نویسنده بر آنها نام انقلاب ‌اجتماعی و انقلاب‌ سیاسی می‌گذارد.

در این زمینه: مطالعه تطبیقی انقلاب های اجتماعی

برگرفته از کتاب مطالعه تطبیقی انقلاب های اجتماعی