مفاهیم اصلی جامعه‌شناسی نظام‌مند لومان چیست؟

این مفاهیم را می‌توان در عبارات خودنوگری، پیچیدگی، تکامل و احتمال خلاصه کرد. اصطلاح خودنوگری که لومان از زیست‌شناسی وام گرفته است، ریشه یونانی دارد و به‌معنای «خودتولیدی» است.

اساساً، نظام اجتماعی – در قیاس با یک ارگانیسم زنده – از اجزای سازنده خود تشکیل می‌شود. به‌گفته لومان، نظام‌های اجتماعی، نظام‌هایی خودسازنده هستند. مفهوم پیچیدگی به معنای درجه ریزه‌کاری است. لومان می‌گوید هر نظامی تنها زمانی می‌تواند وجود داشته باشد که پیچیدگی جهان پیرامون خود را کاهش دهد.

جامعه شناسی لومان

استراتژی اساسی زندگی تمامی نظام‌ها کاهش این پیچیدگی است (یعنی مرکزیت کاهش پیچیدگی بیرونی و داخلی). به‌گفته لومان، وجود همواره گزینه‌هایی بیشتر از آن‌چه نظام در عمل می‌تواند به‌کار گیرد، ارائه می‌کند، بنابراین ناگزیر به کاهش تعداد آن‌ها – یعنی کاهش پیچیدگی – است.

با این حال، از نظر لومان، روشی که نظام از بین گزینه‌های خود انتخاب می‌کند، نحوه انتخاب و کاهش پیچیدگی با تصادفی‌بودگی و شانس مرتبط است، جنبه‌ای که او آن را «احتمال» می‌نامد. سرانجام، تکامل با سه مکانیسم در ارتباط است: «تنوع»، «انتخاب» و «ثبات‌بخشی» تنوع به‌معنای فراوانی گزینه‌های پیشنهادی است به‌قدری که نظام نمی‌تواند از همه آن‌ها استفاده کند.

باید از طریق فرآیند انتخاب در میان آن‌ها گزینش و رد صورت گیرد. به‌همین ترتیب، ثبات‌بخشی به این معنی است که آن‌چه انتخاب شده است برای مدتی نامعین ثابت باقی می‌ماند.

با این حال، انتخاب و ثبات‌بخشی خود تحت تأثیر احتمال – تصادفی‌بودگی- قرار می‌گیرند. لومان تاکید می‌کند که توسعه تکاملی بدون هیچ جهت و هدف از پیش تعیین شده‌ای اتفاق می‌افتد. آینده باز است و ما نمی‌توانیم نسبت به آن شناخت حاصل کنیم.

در هر مرحله، کل توسعه قبلی بشر تحت تأثیر برخی احتمالات، تحت تأثیر رویدادهای خاص تصادفی قرار می‌گیرد. اگر جامعه معاصر ما شکل معینی دارد، این تنها نتیجه فرآیندهای تصادفی گذشته است.

در این زمینه:  مضامین کلیدی جامعه شناسی تاریخی

برگرفته از کتاب چشم انداز جامعه شناسی تاریخی