ادبیات داستانی, عمومی
نمایشنامه سندل های آلبانیایی
تیر
مک ولمن خالق کتاب سندل های آلبانیایی
ولمن جزو نویسندگان تئاتر جدید آمریکا قلمداد میشود که با کنار گذاشتن مفاهیم کلاسیک درام و فرمهای منسجم دراماتیک، به ساختارهای جدید اپیزودیک ، نامتجانس، چند آوایی و زبان محور روی آوردهاند. این نویسندگان برای آشناییزدایی از زبان اهمیت ویژهای قائل میشوند و کنش میان شخصیتها را بر سطوح مختلف زبان استوار میسازند. این سطوح متناسب با فضای نمایشی تغییر میکند. ولمن در نمایشنامه سندلهای آلبانیایی به برساختن کنشها، میان ساکنین منظومه زحل و از طریق زبانی نامفهوم و هجوآمیز میپردازد.
دشواری ترجمه نمایشنامههایی از این دست که نویسندگان شعر-نمایشنامهنویس آمریکایی آن ، در صدد بازی با واژگان و قواعد دستوری زبان انگلیسی و به اصطلاح «بازی زبانی» هستند، تنها به درک ایهامات و ابهامات و معادلسازیها معطوف نمیشود بلکه تنوع صناعت و پیچشهای دستوری و واژهگزینیها تا بدانجا پیش میرود که تنها به زبان انگلیسی شاید بتوان شرحی بر آنها نوشت. بازیهای زبانی، گاه بوسیله ترکیب واژهها و یا تغییر آنها در صدد متراکم کردن مفهوم است.
در اولیس، اثر جاودانه جیمز جویس این صناعت بعنوان راهکاری خیرهکننده جهت بازآفرینی زبان و ارائه مشخصات روانی شخصیت به کار گرفته شده است. اما در آثار نویسندگانی همچون مکولمن و اریک اورمایر این روش به یک بازی چشمگیر جهت آشناییزدایی از زبان و بازگشایی افقهای نو در آن تبدیل میشود. واژهها و حتی دستور زبان به مواد خامی بدل میشوند که باید ساختاری نامرسوم و نامعقول بیابند.
در بخشهایی از نمایشنامه پیش رو شخصیتهای ساکن زحل با این زبان عجیب، مفاهیم مهمی را با یکدیگر رد و بدل میکنند که برای ما قابل درک نیست و تنها میتوانیم از آوای شعرگونه آن به همراه ژستها و بیان بازیگران لذت ببریم و ارجاع این گفتهها به نوعی واقعیت ملموس، منوط به شیوه ارائه آن از طریق بازیگران است. بخش قابل توجهی از متن نمایشنامه دارای ساختاری معمول است و در ترجمه آن بخش دیگر که مربوط به زبانهای منظومه زحل است ، تلاش شده تا حد امکان به واژهها و مفاهیم اولیه آنها پایبند مانده و ساختارهای آوایی دیالوگها با معادلهای فارسی جایگزین شود. منابع و مآخذ عمده مترجم در ترجمه و تدوین این کتاب، کتاب راهبردهای نمایشنامهنویسی جدید اثر پل کاستانو و مقاله”Mac Wellman and the Language Poets” نوشته کیت اپلر بوده است.
مک ولمن همچون سام شپارد شیفته ادبیات فولکلوریک و لهجههای مختلف آمریکا است. او همچنین به ارائه فضاهای علمی تخیلی بویژه در سندلهای آلبانیایی علاقه نشان میدهد. این اثر ولمن به نمایشنامه “دست پنهان” سام شپارد که قبلا توسط این مترجم در همین انتشارات به چاپ رسیده است، شباهتهای خاصی دارد.
برگرفته از کتاب سندل های آلبانیایی
نمایشنامه
