کتاب تاثیر علم بر جامعه

مروری به کتاب تاثیر علم بر جامعه

محتوای کتاب تأثیر علم بر جامعه بر اساس یک سری از سخنرانی راسل می باشد. زیرا داستان آنها آنقدر جالب است که بتوان بهم مرتبط شان کرد. این سخنرانی ها در کالج راسکین، آکسفورد انجام شدند و هنوز هم به عنوان منبعی برای آموزش طبقه کارگر، به ویژه برای بزرگسالان می باشند.

 

برتراند راسل (1970-1970) را می توان روشنفکر برجسته انگلیسی در اوایل و اواسط قرن بیستم دانست. او کنت، اشراف زاده و نوه نخست وزیر بود. شجره نامه خانوادگی او به زمان تودور برمی گردد و سراسر مملو از نام ها و اسامی افراد سرشناس در تاریخ انگلیس است. و با این حال، بنا به تقدیر الهی، او خود به بت شکن اجتماعی عالی و یک شورشی سیاسی تبدیل شد.

راسل ریاضیدان و فیلسوف بود و آثار آکادمیک بسیار معروف و تاثیر گذار او در حوزه مبانی ریاضیات و ارتباط بین منطق و ریاضیات در دو دهه اول قرن بیستم منتشر شدند. اما در بین عموم مردم، وی بیشتر به خاطر آثار ادبی فوق العاده اش در مقالات روزنامه ها، بررسی های کتاب، پمفلت ها و همچنین در تعداد زیادی کتاب محبوب بود.

علاوه بر این، او همچنین سخنرانی های فراوانی می کرد و ایده هایش را انتشار می داد. موضوعات آنها گسترده و متنوع بود، از سؤالات اخلاقی فلسفه گرفته تا سیاست کاربردی، تاریخ و دین (با تمرکز فروان بر آن یا عدم توجه)، رابطه فلسفه و علم، آموزش و حوزه مورد علاقه ما در کتاب حاضر یعنی علم. در ادامه زندگی راسل، اثر فسلفی بسیار خواندنی او (پر بار از نظر مالی) تاریخ فلسفه غرب (1945) بود.

یکی از پیامدهای این اثر به یاد ماندنی برای راسل، اعطای جایزه نوبل سال 1950 برای ادبیات بود. این موضوع باعث تعجب بسیاری از صاحب نظران ادبی شد که انتظار داشتند این جایزه به داستان نویسان تعلق بگیرد. به همین ترتیب برای بسیاری از دشمنان روشنفکر راسل تعجب آور بود؛ آنها مطمئناً بخش عمده ای از این دستاورد او را دقیقاً متعلق به این طبقه می دانستند، اگرچه هیچ کدام واجد شرایط برای دریافت این جایزه نبودند. نام راسل اغلب همراه با علل سیاسی غیرمتعارف بود. راسل با جنگ 1918-1914 و با سلاح های هسته ای در دهه های ۱۹۵۰ و  ۱۹۶۰مخالفت شدید کرد و در مورد مذهب، سکس و ازدواج به ویژه در دوره میان جنگ نظراتی خاص داشت.

تحصیلات عالیه راسل در  رشته ریاضیات بود و حوزه ریاضی فیزیک را شامل می شد. در سال 1905 راسل با دیدگاه های فلسفی فیزیکدان ریاضی برجسته فرانسوی ، هنری پوینکار (1912-1964) در مورد علم و فرضیه (1902) . تا دهه 1920،  آثار راسل به سمت و سوی کارهای برجسته در حوزه علم فیزیک  در قرن بیستم  مانند ABC of Atoms (1923) و ABC of Relativity (1924) رفت.

چشم انداز علمی (1931) به روش علمی، به ویژه در مورد روش استقرا برای رسیدن به یک فرضیه علمی می پردازد. دین و علم (1935) موجب عصبانیت مقامات مذهبی بیشماری شد و شهرت وی را به عنوان آغازگر برتر و وحشتناک زمان خودش با تمرکز بر درگیری بین حقایق آشکار شده مقدس و نتایج کاملاً علمی مشتق شده افزایش داد.

راسل همچنین یک جریان ثابت از آثار مربوط به سیاست ، تاریخ و جامعه را تولید کرد. او به سیاست با راه صلح کدام است ؟ (1936) پرداخت و با  قدرت، یک تحلیل اجتماعی جدید (1938) و چگونه تاریخ را  بخوانیم و درک ؟ (1943) بر سوالات ماندگار اجتماعی تمرکز داشت. در اواخر دهه 1940 ، راسل با مشکلات علم و جامعه آشنا بود و پیوند این دو اقدامی طبیعی به نظر می رسید.

محتوای کتاب تأثیر علم بر جامعه بر اساس یک سری از سخنرانی راسل می باشد. زیرا داستان آنها آنقدر جالب است که بتوان بهم مرتبط شان کرد. این سخنرانی ها در کالج راسکین، آکسفورد انجام شدند و هنوز هم به عنوان منبعی برای آموزش طبقه کارگر، به ویژه برای بزرگسالان می باشند. در انگلیس، تاریخ جنبش کارگری بسیار اهمیت دارد که لزوماً باید به عنوان رشد فکری جامعه در نظر گرفته شود.

در حقیقت کالج راسکین در سال 1899 توسط دو جوان دانشجوی مهمان در دانشگاه آکسفورد آمریکا  چارلز آستین برد (1874 – 1848) و والتر رومن تاسیس شد. جان راسکین (1919-1819) منتقد هنر انگلیس در دوران ویکتوریا و اولین استاد هنرهای زیبا در آکسفورد بود. او به عنوان متفکری برجسته در جناح چپ سیاسی فعالیت داشت.

برد و رومن از نام راسکین نه تنها به خاطر تجلیل از او بلکه برای جلب اعتبار سیاسی و دانشگاهی استفاده کردند. و این استراتژی موفقیت آمیز برای کنگره اتحادیه معاملات بود که نمایندگانی را به هیئت مدیره راسکین هال معرفی کرد.خود راسکین از داشتن کالجی به نام وی خوشحال بود و نامه ی تبریکی برای افتتاح راسکین هال در تاریخ 1 مارس 1899 ارسال کرد، اما کمتر از یک سال بعد درگذشت.

برد یکی از تأثیرگذارترین مورخان آمریکایی در نیمه اول قرن بیستم بود. او نیز مانند راسل با جناح چپ سیاسی ارتباط داشت. او مخصوصاً به خاطر تفسیر و بیان طرح کلی اقتصادی خود از وقایع مهم در تاریخ ایالات متحده به عنوان مثال، در کتاب  تفسیر اقتصادی قانون اساسی ایالات متحده (1913) معروف شد.

وی پس از استعفا از دانشگاه کلمبیا در سال 1917، مانند راسل در کمبریج با مقامات در مورد از جنگ اختلاف داشت و از بنیانگذاران دانشکده جدید تحقیقات اجتماعی در نیویورک بود . این موسسه بعداً میزبان  نهضت ها و اندیشمندان مترقی  از جمله خود راسل نیز بود. اخیرا، تفسیر نوماركسی برد از تاریخ آمریكا به شدت توسط متفکران محافظه کار  مورد انتقاد قرار گرفته و دیدگاه وی محبوبیت خود را از دست داده است.

در سال 1948 کالج راسکین مجموعه سخنرانی سالانه را با موضوع علمی به نام چارلز برد برگزار کرد  که دیگر نه فقط بنیانگذار قدیمی، بلکه چهره ای با نفوذ و قدرت برجسته در این حوزه بود.  این سخنرانی ها  احتمالاً نقش برجسته ای بود که دانشمندان و همچنین (در بعضی موارد) سیاست مترقی بسیار چشمگیر آنها در تلاش برای مخالفت با جنگ بازی می کردند.

جالب اینکه ، پس از آن  همانند حال حاضر، ادبیاتی قوی در علوم پر طرفدار مانند کتاب ریاضی برای میلیون ها (1895-1995) و  علم برای شهروندان (1938) نوشته لانسلوت هوگبن (1936) و همچنین کتاب ساختار اجتماعی علم(1939) جان دزموند برنال (1941- 1901) وجود داشت.

اولین دعوتی از طرف برد بیوشیمیست برجسته جوزف نیدهام (95-1900) بود. نیدهام سال های جنگ را در چین به عنوان مدیر دفتر همکاری علمی بریتانیا گذارنده بود و مطالب زیادی را در مورد تاریخ علم چین جمع آوری کرده بود. با این حال، او در دسترس نبود، زیرا پستی موقت در یونسکو پاریس داشت و به همین ترتیب برد او را با دانشمند همه چیزدان، دزموند برنال جایگزین کرد.

نتیجه آن، پس از اصلاحات، ویرایش مجدد و تصحیح، کتاب ۸۶۷ صفحه ای جادویی برنال یعنی علم در تاریخ (1954) بود. در اوایل سال بعد ، گفتمان نیدهام در دائره المعارفی به نام علم و تمدن در چین (1954) ارائ شد. برد از راسل در سال 1950 و از ژاکوب برونوفسکی در 1951 دعوت کرد. اندیشه های او در کتابی به نام شناخت عمومی علم با عنوان ظاهر شدند و او بعدها برای سریال تلویزیونی کانال بی بی سی (وپی بی اس) عروج انسان (1973) بسیار معروف شد.

 

برای سخنرانی های برد، آثار این چهار متفکر یعنی برنال، نیدهام، راسل و برونوفسکی چشمگیر بودند و در واقع به عنوان شهادت قابل توجهی بر دروغ بودن هرگونه اختلاف بین علم و علوم انسانی قلمداد می شدند.

سخنرانی های راسل چارلز برد در طی 17 ژانویه تا 21 فوریه ۱۹۵۰ ارائه شدند.  این شش سخنرانی در کتاب بعدی توسط جورج و آلن و آنوین در سال 1952 در انگلستان منتشر شد. در فصل 7  کتاب حاضر، آیا یک جامعه علمی می تواند پایدار باشد؟ سخنرانی لوید رابرتز در تاریخ 29 نوامبر 1949 برای  انجمن سلطنتی پزشکی آمده است.

سه سخنرانی دیگر (فصل های 1 ، 2 و 6 کتاب حاضر) از سخنرانی های بنیاد ماتچت در دانشگاه کلمبیا  بودند که در اواسط نوامبر سال 1950 ارائه شدند و متعاقبا توسط انتشارات دانشگاه  کلمبیا در 1951 در آمریكا با عنوان تأثیر علم بر جامعه چاپ شدند.

این که مشارکت راسل با نیدهام و برنال قابل مقایسه نیست، بیشتر شهادتی مبنی بر علایق کاتولیک او تا عدم وجود عمق فلسفی است. فصل 1 کتاب حاضر، علوم و سنّت، درباره انتقال دیاكرونیك بین عقاید دئیستی سنتی روند علیت و قوانین حقوق فیزیکی بحث می کند که از هرگونه ذکر هدف اجتناب می نمایند.

فصل های 2 و 3،  درباره تکنیک علمی با تأکید بر این موضوع می باشند که ظهور علم سازمان یافته تر، فایده ای برای آگاهی بشر ندارد و جنگ ، پلیس سرکوب گر و استثمار سرمایه داری همه می تواند عواقب خود را به بار آورند. فصل ۴، درباره دموکراسی و تکنیک علمی مورد توجه مخاطبان راسكین و چگونگی تنظیم ثمرات پیشرفت علمی برای افرادی بسیار و نه تعدادی محدود بحث کرده است.

فصل 5، با عنوان علم و جنگ، همچنین علاقه خاصی به دانشجویان دنبال کننده راسکین نشان داده که اخیراً غیرفعال شده اند. جنگ همیشه موتور پیشرفت علمی از زمان ارشمیدس (که به طور خاص توسط راسل از آن یاد شده است) تا زمان جنگ جهانی دوم بوده است. تجربه دانشجویان راسکین از تاثیر علم و تکنولوژی بر جنگ های مدرن زنده و دست اول می بود.

در فصل ۶، علوم و ارزش ها ، راسل به سؤالات اخلاقی می پردازد. با بهره مندی از حقیقت، می توان در مورد جنبه علمی بودن بحث وی جویا شد،  جدای این واقعیت که با توجه به پیشرفت علمی، مشکلات برای جامعه متفاوت بوده و مزایا و هزینه های احتمالی بیشتر است. در فصل پایانی خود در مورد ثبات یک جامعه علمی، راسل به مسئله ای پرداخته  که هنوز پابرجا بوده و حل نشده است.

با نگاهی بر تأثیر علم بر جامعه از  65 سال گذشته، ما میدانی فکری را در نقطه گذار می بینیم. امروزه مطالعات علوم و جامعه بر صفحات وب  دانشگاه هاتأثیر دارند. گروه هاى علوم تاريخ و فلسفه در همه جا مشكلاتی را  به طور كامل  مورد بررسي قرار مي  دهند كه راسل به آنها به طور مفصل پرداخته است. در ۱۹۵۰، ساختار انقلاب های علمی (1962) توماس کوهن (1922-1996) که خود سؤالات در  مورد جهان بینی علمی را متحول کرد تا 12 سال بعد همچنان ادامه داشت.

منطق کشف علمی، کارل پوپر (1994- 1902) که  بر نقش تحریف به جای اثبات در قیاس علمی تاکید داشت، در آلمان در سال 1934 ظاهر شد اما در سال  1959 به انگلیس آمد.  محدودیت برای رشد (۱۹۷۲ )، صریحاً الگوسازی آینده جامعه صنعتی (علمی) بود که 22 سال از آن می گذشت. چگونه  سهیم  بودن راسل در این امر، سال های پس از مرگ وی را فقط می توان حدس زد. حدس نویسنده این است که تأکید او از نابودی هسته ای به آینده سیارات تغییرخواهد کرد. اما تأثیر علم بر جامعه مطمئناً تمرکز اصلی او باقی خواهد ماند.

من با برخی از واکنش های بررسی کننده های معاصر  بحث را خاتمه می دهم. فیلسوف جان واتکینز (1924-1999) 16 به وضوح از این کتاب لذت برده و نظرش این است که “تأثیر برتراند راسل بر جامعه ، مانند علم ، مختل کننده و تحریک کننده بوده است … “و در خاتمه می گوید که نتایج “احتمالات کابوس مانند و ترسناک” راسل این است که “گوشت تن خواننده شاید مورمور شود، اما او همچنان از آنها احساس لذت می کند. “فیلسوف مک گیل (1977-1897) از کالج هانتر در نیویورک سیتی در مورد ژرفای بینش راسل شک دارد، اما با این وجود ادعا می کند که “… راسل، حتی اگر اصیل و دقیق نباشد، حداقل سرگرم کننده است. ”

با کمال تعجب ، کتاب حاضر توسط دانشمندان علوم طبیعی بررسی نشده است. زمین شناس برجسته هاروارد کرتلی مادر ( ۱۸۸۸- ۱۹۷۸ ) باورداشت که این کتاب ” با کمی تامل قابل درک است “. او از خوانندگان فنی می خواهد تا “رفتار سطحی” راسل را بپذیرند و ادعا می کند که “همه حس خوب شوخ طبعی، برندگی بیان و رسایی بینش راسل حفظ شده … ” و “سطح پایین” بودن کتاب را به این دلیل می داند  که راسل “یک هدف بسیار عملی در ذهن دارد”. پاول هیل، فیزیکدان (1918-1872) ،  بازنشسته دفتر ملی استاندارد، اظهار داشت که : ” خواندن نوشته های فیلسوفان به طور کلی برای دانشمندان فیزیک آسان نیست، … اما [من] به طور غیر منتظره دریافتم که این کتاب قابل فهم بوده و خواندن آن را به دانشمندان دیگر و قاری کلیسا توصیه می نمایم. “و دانشمند  ژنتیک جانز هاپکینز بنتلی گلس (2005 – 1905) پیشنهاد می دهد كه خواننده می تواند “جایگاه علم در زندگی انسان” را ببیند زیرا به شدت واضح و روشن است. “امیدواریم که خوانندگان معاصر نیز به همین ترتیب از  سبک و بینش راسل قدردانی کنند و با این امید، نسخه جدید را به شما پیشنهاد می کنیم.

تیم اسلاکین

دانشگاه ساوتهمپتون

 

برگرفته از کتاب تاثیر علم بر جامعه

نوشته‌ی برتراند راسل / ترجمه‌ی شادی فروتنیان