مروری بر کتاب مشکل سوسیالیسم

برای اینکه دیدگاه «مطلوبی» به سوسیالیسم داشته باشیم یا باید درس‌هایی که جهان از اواخر قرن نوزدهم به بعد از سوسیالیسم آموخت را فراموش کرده باشیم یا اینکه تاکنون اصلاً درسی از آن نیاموخته باشیم. بدیهی است که برای بسیاری از جوانان مورد دوم صدق می‌کند.

سوسیالیسم ابتدا به‌عنوان «مالکیت دولتیِ ابزار تولید» تعریف شد، به همین دلیل است که دولت اتحاد جماهیر شوروی تمام کسب‌وکارها، کارخانه‌ها و مزارع را مصادره کرد و میلیون‌ها تن از مخالفان و مبارزان را در همین فرآیند کشت.

همچنین به همین دلیل است که بسیاری از احزاب سیاسی سوسیالیستی اروپا هنگامی که به قدرت رسیدند تا آن‌جایی که می‌توانستند بسیاری از صنایع مهم (فولاد، خودرو، معادن ذغال سنگ، برق و خدمات تلفنی) را ملی کردند.

حزب کارگر بریتانیای کبیر پس از جنگ جهانی دوم نمونه‌ای از این امر است. ظاهراً تمام این کارها به نام دستیابی به «برابریِ» مادی انجام شده است.

فردریش هایک، اقتصاددان برندۀ جایزۀ نوبل در مقدمۀ نسخۀ 1976 کتاب معروف خود، راه بردگی، اینطور نوشته است که تعریف «سوسیالیسم» در قرن بیستم تحول یافته است و این به معنای بازتوزیع درآمدها برای دستیابی به «برابری» است و این کار اکنون نه از طریق مالکیت دولتیِ ابزار تولید، بلکه از طریق نهادهای دولت رفاه و مالیات تصاعدی بر درآمد انجام می‌شود. شاید راهکارها عوض شده باشد، اما هدف ظاهری – برابری – یکسان باقی مانده است.

لودویگ فون میزس، اقتصاددان اتریشی و همکار راهنمای هایک، در رسالۀ کلاسیک خود، سوسیالیسم؛ واکاوی اقتصادی و جامعه‌شناختی، توضیح می‌دهد که از نظر سوسیالیست‌های عصر او، دولت رفاه، مالیات تصاعدی بر درآمد و مخصوصاً مقررات فراگیر دولتی بر کسب‌وکارها همگی ابزارهای «تخریب‌گرایی» بودند.

در واقع، او مشاهده کرد که طرفداران سوسیالیسم همیشه از رویکردی دوگانه برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کردند: دولت تا جایی که ممکن باشد صنایع و زمین‌ها را تصرف کند و تلاش می‌کردند جامعه‌های سرمایه‌داری موجود را با وضع مالیات‌ و مقررات سنگین، دولت رفاه، تورم و هر چیزی که فکر می‌کردند می‌تواند این جوامع را نابود کند، نابود سازند.