سوءظن رهبران آلمان به ژاپنی‌ها

هیتلر دیگر نمی‌خواست به ژاپن اصرار کند وارد جنگ شود “تا این گونه تصور نشود که به ژاپنی‌ها نیاز داریم.” در سیزده سپتامبر ریبنتروپ حتی به دولت ژاپن هشدار داد که سیاست خصمانه روزولت منجر به ایجاد وضعیت جنگی میان آلمان و ایتالیا از یک‌سو و جنگ با ایتالیا از سوی دیگر خواهد شد. او اصرار داشت که ژاپن بیانیه‌ای را با این مضمون به واشنگتن بفرستد.⁽²¹⁾ دست‌کم از ژاپن انتظار می‌رفت که از ورود آمریکا به جنگ جلوگیری کند. همچنین آلمان به ژاپن هشدار داد که مذاکره با آمریکا احتمالاً بی‌نتیجه خواهد بود زیرا این کشور ملزم به رعایت تعهدش بر اساس توافق سه جانبه است.

اتحاد آلمان و ژاپن

ماه اکتبر بدون تغییر عمده‌ای در سیاست‌های ژاپنی‌ها سپری شد. سفیر اُتو از “استیصال در روند کنونی” و این احساس فزاینده گزارش داد که درگیری با ایالات متحده اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. در بیستم اکتبر او طی تلگرافی گزارش نمود که نیروهای طرفدار توافق با آمریکا در کابینه جدید ژاپن به رهبری تویو که در هجده اکتبر روی کار آمده حالا ضعیف‌تر از قبل هستند.⁽²³⁾ اما در 31 اکتبر و پس از دیدار با وزیر خارجه جدید ژاپن، تویو، سفیر اُتو تنها توانست گزارش دهد که هنوز تصمیمی در مورد هشدار به آمریکا که آلمان در 13 سپتامبر خواستار آن شده بود گرفته نشده است. آلمانی‌ها اقدام دیگری نکردند.

در این هنگام بالاخره نشانه‌هایی از ژاپن آمد. در پنجم نوامبر سفیر اتو “با تردید از رویکرد احتیاط‌آمیز نیروی دریایی ژاپن در خصوص تضمین آلمان از عدم انعقاد صلح یا ترک مخاصمه جداگانه در صورت حمله آمریکا به ژاپن” گزارش داد. در هجدهم نوامبر اتو گزارش کرد که ژنرال اوکاموتو، رییس بخش نیروهای خارجی ستاد کل ارتش ژاپن، “ظاهراً طبق دستورات صادره از بالا” از وابسته نظامی آلمان خواست این نکته را به تصویب برساند. اوکاموتو ابراز داشت:

اعزام کوروسو [که او هم برای مذاکرات در اوایل نوامبر به واشنگتن فرستاده شده] حاکی از آخرین تلاش‌ها به منظور بهبود روابط ژاپن و آمریکا است. رییس ستاد کل ارتش ژاپن انتظار ندارد راه حل مسالمت‌آمیزی وجود داشته باشد. وی بر این باور است که کمک متقابل دو کشور در صورتی به بهترین شکل تضمین خواهد شد که هم ژاپن و هم آلمان تضمین دهند که به هیچ عنوان به صورت جداگانه به صلح یا ترک مخاصمه دست نخواهند زد.

این صریح‌ترین درخواستی بود که از سوی ژاپنی‌ها مطرح شد. ظاهرا رییس ستاد کل ارتش ژاپن از این مطلع نبود که هیتلر بسیار پیش از این متعهد شده بود که در صورت وقوع جنگ بین ژاپن و آمریکا از حمایت بی‌قید و شرط آلمان این کشور برخوردار خواهد شد. ژاپن به جای اشاره به این تضمین حالا تنها این خواسته را مطرح کرد که دو دولت نباید جنگ را به تنهایی خاتمه دهند. از آنجا که آلمان با آمریکا در جنگ نبود، این مهم تنها می‌توانست در خصوص بریتانیا یا شوروی-که ژاپن با آنها در جنگ نبود- صادق باشد. ژاپن دقیقاً به دنبال همان چیزی بود که آلمان مدت‌ها از این کشور در آسیای شرقی می‌خواست: معطوف کردن توجه آمریکا از آسیا به اروپا.

تلگرام اتو در 19 نوامبر به برلین رسید. ریبنتروپ بدون فوت وقت زیاد در بیست و یکم نوامبر پاسخ داد که خود سفیر یا وابسته نظامی‌اش باید به اطلاع ژنرال اوکاموتو برساند که پاسخ برلین از این قرار است: “ایده ترک مخاصمه یا صلح تنها به صورت دوجانبه توسط ژاپن و آلمان در جنگ با ایالات متحده منتفی است و اینکه آلمان مشتاقانه خواهان یک توافق است.” این پاسخی محتاطانه به سئوالی مقدماتی بود. با این وجود ریبنتروپ موضوع جنگ بین آلمان و آمریکا را نیز گنجاند و پیشنهاد نمود در این خصوص توافقنامه‌ای رسمی منعقد شود. اتو بلافاصله در 23 نوامبر پاسخ داد. او ابتدا از وابسته نظامی خواست که دستورالعمل ریبنتروپ را برساند اما بنا به درخواست اوکاموتو وی را که حامل پیام تشکر تویو بود ملاقات کرد.

حالا بالاترین سطح تعامل حاصل آمده بود. اوکاموتو گفته بود که “بسیار خوشحال است از اینکه بار دیگر بر این تاکید شده که آلمان ژاپن را در صورت جنگ با آمریکا رها نخواهد کرد.” سپس اتو اینگونه گزارش داد: “او [اوکاموتو] خواست وی را از این نکته مطلع کنم که آیا اینکه آلمان در صورت جنگ با آمریکا وارد نبرد با این کشور خواهد شد نظر من است یا نه.” حالا ژاپنی‌ها یک گام جلوتر رفته بودند. آنها که مشخصاً با پاسخ مثبت ریبنتروپ دلگرم شده بودند اینک می‌خواستند بدانند آیا آلمان حاضر است در جنگ علیه آمریکا به آنها بپیوندد یا خیر.

اوکاموتو صریحاً از خصومت‌های پیش‌روی ژاپنی‌ها حرف زد چرا که ظاهراً از این نکته خوب آگاه بود که طبق پیمان سه جانبه در صورت حمله به آمریکا از حمایت آلمان و ایتالیا برخوردار خواهد شد. البته او نگفت که آیا ژاپن هم به جنگ آلمان علیه آمریکا خواهد پیوست و به تضمینی که هیتلر در آوریل داده بود و ظاهراً حتی دولت ژاپن هم از آن اطلاعی نداشت اشاره‌ای نکرد. او پرسید آیا آلمان وارد جنگی با آمریکا خواهد شد که ژاپن شروع کرده باشد هرچند چنین الزامی برای این کشور در پیمان قید نشده باشد.

در این زمینه: هیتلر و یهودیان

برگرفته از کتاب هیتلر در تاریخ