جان اری (2016-1946) جامعهشناس انگلیسی، استاد دانشگاه لنکستر بود. کارهای تحقیقی او متمرکز بر موضوع تحرک و جابجایی است. آثار او در این حوزه ها متعددند و به شکل انفرادی و یا با همکاری سایر پژوهشگران تالیف شده اند. جان اری می کوشد اهمیت یافتن مقوله حرکت و سفر را در زندگی انسان مدرن مورد توجه قرار دهد. از این رو زمان، مکان، فضا، سرعت، مقولات جابجا شونده (شامل نمادها، کالاها، انسانها، تصاویر و غیره)، ماشین، ایدهها و مفاهیمی این گونه در کانون تحلیلهای او قرارمی گیرند. بر این اساس جهانی شدن برای او معنای مشخصی مییابد و تبلور تسهیل و گسترش تحرکهای شبکه گون و محو شدن مرزهای ملی و هر نوع محدودیت مشابه بر سر راه کنش متقابل انسانهاست.
در کتاب “جامعه شناسی فراسوی جامعه ها”، جان اری به مروری تاریخی درباره چگونگی تبدیل شدن جامعه به عنوان مفهوم اساسی و بنیادین جامعه شناسی می پردازد. او در این زمینه به تجربه کشورهای غربی و آمریکای شمالی اشاره میکند و نتیجه میگیرد دولت-ملت اروپایی منطبق بر برداشت مسلط از مفهوم جامعه در جامعه شناسی متداول است.
بر این اساس او بحث درباره معانی دیگر قابل کاربرد برای مفهوم جامعه را می گشاید. با آغاز کردن از جمله فردگرایانه مشهور، یعنی “چیزی به نام جامعه وجود ندارد”، جان اری میکوشد جامعه را فراتر از برداشتهای دورکیمی و کلاسیک، حوزهای سیال و در بردارنده امور در حال جریان و بدون مرز تصور نماید. به موازات این تلاش، سایر مفاهیم پایه و بنیادین جامعهشناسی کلاسیک همچون نابرابری، طبقه، تمایز، پایگاه و نقش اجتماعی و… نیز میتوانند محل تجدید نظر قرار گیرند.
توجه به عنصر حرکت و جابجایی در روند زندگی اجتماعی ما را به سوی تمرکز بر جریان و سیالیت پدیدهها سوق میدهد. زمان، مکان، حواس انسانی، روابط اجتماعی و تعلق یابی همگی معنایی جدید مییابند و نحوه برداشت رایج از جامعه دچار تحول میشود. از همین رو میتوان این کتاب را مانیفست جدیدی برای جامعه شناسی در قرن بیست و یکم تلقی کرد که با تجدید نظر در مفهوم جامعه، در پی بنیان گذاری یک جامعه شناسی نوین است که فراسوی معنای رایج جامعه و فراتر از مرزهای سرزمینی (چه به لحاظ جغرافیایی و چه به لحاظ فرهنگی) اصول خود را گسترش میدهد.
در ادامه به عناوین برخی از مهم ترین کتابها و مقالههای دیگر جان اری که آنها را به طور مستقل و یا با مشارکت سایر محققین به نگارش در آورده است، اشاره می کنیم. (به علت آنکه ترجمه این عناوین مستلزم آشنایی عمیق با نحوه نگرش نوین جان اری به مقولات رایج در جامعه شناسی است، ترجیح داده شده است که عناوین مزبور به شکل اصلی آن آورده شوند تا موجب سوء برداشت نشود، ضمن آنکه نگرش بازاندیشانه نویسنده /نویسندگان آثار نیز درک پذیرتر گردد):
-The tourist gaze (2002)
-Economies of signs and space (1993)
-Mobilities: new perspectives on transport and society (2016)
-The new mobilities paradigm (2006)
-Consuming places (2002)
– The end of organized capitalism (1987)
-Global complexity (2003)
-Mobilities ,immobilities and moorings (2006)
-Contested natures (1997)
-Mobile lives (2010)
-The city and the car (2000)
– Olhar do turita,O(1996)
-Social relations and spatial structures (1988)
-Mobility and proximity (2002)
-Social Theory as science (2011)
-The system of automobility (2004)
-Enacting the social (2004)
-Touring cultures : Transformations of travel and theory (1997)
-what is the Futute (2016)
-After the car (2009)