رشد سرمایه ‌داری فرهنگی و جامعه‌ مصرفی

سرمایه داری و هنر

بسیاری از دانشمندان علوم اقتصادی و اجتماعی جهان بر این باورند که نظام سرمایه ‌داری جهانی، از حدود دهه 1980، وارد مرحله جدیدی شده است که به جای تولید انبوه به سوی «مصرف انبوه» به ویژه مصرف کالاها و خدمات فرهنگی روی آورده است.

نظریه پردازان برجسته‌ای مانند «دیوید هاروی»، «هربرت شیلر» (2000-1919) و «فردریک جیمسون» (1943- ) سرمایه داری معاصر را در چارچوب «سرمایه داری مصرفی» و «سرمایه داری فرهنگی» تحلیل و تعریف می‌کنند.

به باور اینان نظام سرمایه داری در دوران پسامدرن به دنبال شکل‌های نوینی از انباشت و گردش سرمایه به صورت تولید و توزیع و مصرف انبوه کالاهای فرهنگی است.

در این میان رسانه‌های عمومی، تبلیغات، تنوع سبک‌های زندگی، و ایجاد نیازهای کاذب حیات تازه‌ای به نظام سرمایه داری بخشیده‌اند.

سرمایه داری مصرفی و فرهنگی بر پایه فردگرایی شدید، لذت گرایی، خودشیفتگی و زندگی نمایشی استوار است که تغییرات عمیقی در نوع نیازها و رفتارهای فرهنگی مردمان معاصر، چه خوب یا بد، پدید آورده است.

«فردریک جیمسون» در کتاب‌های «پسامدرنیسم: منطق فرهنگی سرمایه داری متاخر» (1991) و «چرخش فرهنگی» (1998) به تحلیل سرمایه داری فرهنگی پرداخته که مایه شهرت جهانی او شده است.

از دیدگاه او، دوران پسامدرن بیانگر یک شیوه جدید تولید و مصرف در نظام سرمایه‌ داری است که خصلت فرهنگی دارد.

ویژگی‌های سرمایه داری فرهنگی عبارت است از تقسیم کار جهانی، افزایش مصرف و به ویژه تصاویر، گسترش رسانه‌های عمومی و فراگیر شدن فناوری اطلاعات.

در شرایط جدید فرایند تولید اقتصادی با فرایند زیبایی‌شناختی درهم آمیخته و در نتیجه به مصرف انبوه کالاهای فرهنگی دامن زده است.

این فرهنگ مصرفی و پسامدرن بیشتر روی تجربه‌های جاری (اینجا و اکنون) تاکید می‌ورزد، از تاریخ دوری می‌کند، فرهنگ عامه‌پسند را با فرهنگ سنتی درهم می‌آمیزد، به سازماندهی فضا و معماری نمایشی روی می‌آورد و به گسترش هنر تقلیدی، التقاطی و تجاری می‌پردازد.

در نتیجه این تحولات در دنیای معاصر تولید زیبایی‌شناختی با تولید کالاهای اقتصادی، به طور کلی، جمع آمده است.

به نظر انتقادی جیمسون، فرهنگ پسامدرن جهانی (آمریکایی)، موج تازه‌ای از تسلط نظامی و اقتصادی آمریکا بر جهان است.

از این نظر نیمه پنهان این فرهنگ، همانند سراسر تاریخ طبقاتی، آمیخته با خون ریزی، شکنجه، مرگ و وحشت است.

ما قبلا اینجا در این مورد مطلبی را منتشر کرده ایم

برگرفته از کتاب زمینه هنر شناسی