در فلسفه کانت پرسش در باب ابژهبنیادهای علم از نگاه کانت - نشر پیله

بنیادهای علم از نگاه کانت

کتاب انقلاب فلسفی کانت
Rate this post

کانت

در فلسفه کانت پرسش در باب ابژه، صورت پرسش از بنیادهای ریاضیات و علوم طبیعی را نیز [به خود] می­گیرد: چه چیزی باعث اعتبار آنها می­شود؟ این دو موضوع به هم گره خورده­اند، زیرا ترکیب مواد و داده­های حسی که موجب برساخت یک ابژه می­شود در سطح علمیِ شناخت است که انجام می­گیرد.

به همین خاطر –و همچنین به دلیل زمینه[های] تاریخی- پرسش در باب علوم طبیعی و پرسش در باب ابژه دو وجه پژوهشی هستند که کانت از طریق آن در پی ایجاد یک متافیزیک انتقادی بود.

برخی از مفسران انگلیسی زبان، همچنین پژوهشگران نئوکانتیِ آلمانی، متمایل به این هستند که مسأله [کانت] را از نقطه­نظر ناظر به علوم طبیعی طرح کنند و بدین ترتیب ابتکار فلسفی کانت را به معرفت­شناسی و [سنجش] اعتبار علوم فروبکاهند.

پژوهش حاضر، به منظور روشن­سازی و انگشت نهادن برروی مقصود و معنای گسترده فلسفیِ نقد (و نقش آن در تفکر مدرن)، نقطه­نظر ناظر به ابژه را برمی­گزیند که همبسته جایگاه انسان در کیهان و ارتباط او با جهان –شامل کنش­ها، اصول اخلاقی و تاریخ- است.

در این زمینه دو دستورالعمل متضاد و [در عین حال] مکمل همدیگر وجود دارد. از یک سو انقلاب کانت، سوژه انسانی را به منزله یک عامل برسازنده و تعییین­کننده نسبت به جهان و درون آن، به لحاظ متافیزیکی/ فلسفی در مرکز قرار می­دهد.

از سوی دیگر، عقل انسانی در تمام اعمال خود، سخت وابسته به حضور مواد و داده­های حس­پذیر –متعین به جهت وجود- است که بدون آن، فعالیت خودانگیخته عقل تهی از محتوی خواهد بود و نمی­تواند به وقوع بپیوندد.

در نتیجه کانت، خود را از فیلسوفان عقل­گرای پیش از خود –از افلاطون گرفته تا دکارت، از اسپینوزا تا لایب­نیتس و از متفکران روشن­گری پیشانقدی [تا خودش]- متمایز می­کند و در تضاد دوگانه­ای با آنها قرار می­گیرد:

نخست در نسبت دادن سلطه و قدرتی فوق­العاده به عقل انسانی درون حدود مشروع [کاربرد] آن؛ دوم در محدود کردن این حدود. بنابراین، به اندازه­ای که کانت فیلسوف مدرن عقل در نقش شکل­دهنده آن است، به همان اندازه، فیلسوف حقیقی محدودیت عقل و محدودیت وجود انسانی نیز است.

ما قبلا اینجا در این مورد مطلبی را منتشر کرده ایم

برگرفته از کتاب انقلاب فلسفی کانت

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *