دی
مارکسیسم و نقش اجتماعی و انقلابی هنر
مارکسیسم در قرن نوزدهم به عنوان یک فلسفه انقلابی سیاسی و اجتماعی پدید آمد. اما خیلی سریع به یک جهان‌بینی فراگیر و جنبش جهانی تبدیل گردید و تحولات گسترده‌ای در حوزه‌های فلسفی، علوم اجتماعی و زیبایی‌شناسی و فلسفه هنر به وجود آورد.
زیبایی‌شناسی مارکسیستی، همانند خود فلسفه مارکسیستی، یک جریان واحد و یکپارچه نیست و دربرگیرنده جریان‌ها و مکتب‌های مختلف است. از نظر تاریخی، نیز، تحولات گسترده‌ای به خود دیده است.
نخستین پایه‌های نظری زیبایی‌شناسی مارکسیستی، اگرچه به آثار مارکس و انگلس و فعالیت آن‌ها در اروپا برمی‌گردد، اما در روسیه انقلابی قرن نوزدهم بود که به یک جریان پرنفوذ روشنفکرانه و سیاسی- اجتماعی تبدیل گردید.
برخی از «دموکرات‌های انقلابی» روسیه مانند «ویساریون بلینسکی» (1848-1811)، «نیکلا چرنیشفسکی» (1889-1828) و «گئورگی پلخانف» (1918-1856) با الهام از فلسفه سیاسی و اجتماعی مارکسیسم، یعنی تغییر نظام سرمایه‌داری و ایجاد جامعه سوسیالیستی، این اندیشه را مطرح ساختند که هنر یک نیروی فرهنگی برای مبارزه طبقاتی و ساختن دنیای جدید است.
آنان با نقد نظریه «هنر برای هنر» و «آزادی هنرمند» از نظریه «هنر برای زندگی» و رسالت انقلابی هنرمند دفاع می‌کردند.
با انقلاب روسیه (1917) و استقرار نظام سوسیالیستی نظریه زیبایی‌شناسی و هنر مارکسیستی زیرتاثیر اندیشه‌های لنین، تروتسکی و دیگر نظریه‌پردازان حزب کمونیست قرار گرفت، و در دوران استالین، با عنوان «رئالیسم سوسیالیستی» به یک سیاست رسمی و اجباری تبدیل گردید.
اما در برابر این استبداد فکری و سرکوب وسیع هنرمندان آزاداندیش، کم‌کم نظرات انتقادی گسترش پیدا کرد و بسیاری از طرفداران مارکسیسم به تفسیرهای تازه‌ای از مارکسیسم و زیبایی‌شناسی و فلسفه هنر روی آوردند.
در نتیجه جریان اصلاحی تازه‌ای در مارکسیسم پدید آمد که با عنوان‌هایی چون «مارکسیسم غربی»، «نومارکسیسم» و «چپ نو» از آن نام برده می‌شود.
به ویژه زیبایی‌شناسی نومارکسی نفوذ و اعتبار گسترده‌ای در نیمه دوم قرن بیستم در جهان به دست آورد. از نظریه‌پردازان برجسته فلسفه زیبایی‌شناسی و هنر نومارکسی باید از «جرج لوکاچ» (مجارستانی: 1885-1971)، «تئودور آدورنو» (آلمانی: 1903-1969)، «هربرت مارکوزه» (آلمانی: 1898-1979)، «برتولت برشت» (آلمانی: 1898-1956)، «لویی آلتوسر» (فرانسوی: 1918-1990)، «آرنولد هاوزر» (مجاری- انگلیسی: 1892-1978)، «لوسین گلدمن» (فرانسوی- رومانیایی: 1912-1970) و «جانت ولف» (انگلیسی آمریکایی: 1920-2014) نام برد.
برگرفته از کتاب زمینه هنر شناسی
ما قبلا اینجا در این مورد مطلبی را منتشر کرده ایم
