انسان شناسی, عمومی
نقش رقص
مرداد
رقص
رقص تنها فعالیتی است که تقریباً تمام سنین از هر دو جنس را درگیر کرده، موقعیت خوبی برای آنالیز نوع آموزشها فراهم می‌آورد. افراد هنرمند و خوش‌ذوق در رقص پیدا می‌شوند، اما معلم رسمی برای آن وجود ندارد. در واقع یک فعالیت شخصی درچارچوبی اجتماعی است. این چارچوب ممکن است از یک مراسم ساده رقص با دوازده تا بیست مهمان تا جشن‌های بزرگ مالاگا (مراسم سفر) یا مراسم عروسی و زمانی که بزرگترین خانه‌ی مخصوص مهمان در دهکده‌ی مملو از مهمان می‌شود، باشد.
همچنین بسته به ابعاد و اهمیت، مراسم نیز می‌تواند متفاوت باشد. معمولاً در مراسم حداقل دو یا سه فرد غریبه از دهکده‌های دیگر نیز حضور دارند. شکل کلی رقص‌ها بسته به عملکرد رقصنده‌ها در مقابل بازدیدکنندگان و میزبانان است و هر دو طرف در انتخاب نوع رقص و موزیک شرکت می‌کنند. این الگو حتی زمانی که مهمانان فقط دو نفر هستند و تعداد میزبانان بیشتر از تعداد بازدیدکنندگان است، هم رعایت می‌شود.
در چنین رقصهای کوچک و غیر رسمی است که کودکان رقص را می‌آموزند. افراد جوان و بعضاً داوران در جلوی خانه می‌نشینند. ماتای و همسرش و احتمالاً یک ماتای از اقوام و سایر بزرگان خانه در محلی تعیین شده به‌وسیله‌ی سلسله مراتبی مبتنی بر جایگاه افراد قرار می‌گیرند و جوانان در جایگاه پشتی می‌نشینند و در اطراف آنها زنان و بچه ها. بیرون این جمع نیز پسرها و دخترانی که در رقص شرکت ندارند و مترصد فرصت برای ورود هستند، می‌ایستند.
در چنین مواقعی رقص معمولاً به‌وسیله بچه‌های کوچک عموماً 7-8 ساله شروع می‌شود. همسر رئیس یا یکی از مردان جوان، نامهای بچه‌ها را می‌خوانند و آنها در گروههای سه نفره، بعضاً همه پسر یا همه دختر و گاهی هم یک دختر و دو پسر که نحوه‌ی رسمی قرارگیری تائوپو و دو معاون سخنگویش است، قرار می‌گیرند. مردان جوان، نشسته در گروهی نزدیک مرکز خانه، موزیک را آماده کرده، یکی از آنها ایستاده و گروه موسیقی را هدایت می‌کند و یک آلت موسیقی را که معمولاً از جنس بامبوی خشک شده قدیمی است، وارد صحنه می‌کند. رهبر گروه شرایط را مهیا کرده، سایر همراهان به وسیله‌ی خواندن، دست زدن یا کوبیدن پا به زمین همراهی می‌کنند. رقصنده‌ها خودشان تأییدکنندگان نهایی موزیک هستند و بعد از آن اجازه‌ی قطع رقص به بهانه‌ی موزیک بهتر را ندارند.
تعداد آهنگ‌های خوانده‌شده زیاد نیست. افراد جوان در یک دهکده هریک بیشتر از 10-12 لحن بلد نیستند و اغلب ممکن است بسیاری از آهنگ‌ها چندین بار تکرار شوند. الگوی ترانه‌ها وابسته به تعداد سیلاب‌هاست. تغییر در استرس‌ها مجاز است، اما تغییر در ریتم مجاز نیست. بنابراین الگو، هر تغییر جدیدی در چارچوب قبلی و اصلی قرار می‌گیرد و اسم دهکده‌ها و اشخاص با آزادی کامل وارد می‌شود. محتوای اشعار، شکلی به شدت شخصی به خود می‌گیرد و بسته به اشخاص و دهکده‌هایشان است.
نحوه‌ی شرکت کردن حضار در رقص، بسته به سن رقصندگان متفاوت است. مثلاً درمورد یک بچه‌ی کوچک یک نحوه فراخوانی همیشگی وجود دارد: «سریع تر!! آهسته‌تر برو پایین!! دوباره انجامش بده!! لباستو محکم کن!!. در رقص دختران و پسران باتجربه‌تر و کاربلدتر،گروه با الفاظی چون «ممنونیم، ممنونیم از رقص شما»، «زیبا بود!»، «جذاب بود»، «چشم‌نواز بود» و «آفرین» مورد استقبال قرار می‌گیرند که تأثیرگذاری به مراتب قوی‌تری از لفظ آمین در مناجات انجیل دارد. این نوع تمجید پرلطافت برای کسی که به صورت ارادی و از روی علاقه می‌رقصد، بسیار دلچسب خواهد بود. بچه‌هاي كوچك با حداقل آموزش‌هاي اوليه در چنين مراسمي شركت مي‌كنند؛ چرا كه آنها هنگامي كه تنها نوزادي در آغوش مادر بودند، در جشن‌هايي از اين دست ضرب موسيقي ملكه‌ی ذهنشان شده است. هنگامي که دو يا سه سالشان بوده، بر روي حصير در خانه ايستاده و هنگامي که بزرگ‌ترهايشان مشغول خواندن بودند، برايشان دست مي‌زدند.
حالا از آنها خواسته مي‌شود تا قبل از گروه اجرا داشته باشند. با چشماني درشت، بچه‌هاي ترسيده در كنار بچه‌هاي بزرگ‌تر از خودشان مي‌ايستند، با نااميدي دست مي‌زنند و سعي مي‌كنند، در حالي كه ممكن است از طرف رقيبانشان استهزا شوند، گامي به جلو بردارند. هر پيشرفتي با تشويق بلند استقبال مي‌شود. بچه‌اي كه در جشن قبلي بهترين اجرا را داشته است، به عنوان نفر بعدي انتخاب مي‌شود. براي گروه در وهله‌ي اول سرگرمي، نسبت با توزيع متناسب تمرينات ميان بچه‌ها ارجحيت دارد. از اين‌رو، بعضي از بچه‌ها به سرعت از ساير رقبا پيشي گرفته، به سمت جايزه‌ی بزرگ كه برايشان درنظر گرفته شده، خيز برمي‌دارند. اين تمايل به دادن شانس‌هاي متعدد به كودك، مستعد نوعي رقابت ميان اقوام به‌وجود مي‌آورد كه هركدام خواهان جلو افتادن فرزند خود هستند.
هم‌زمان با رقصيدن كودكان، دختران و پسران بزرگ‌تر شروع به تازه‌سازي زيورآلات خود با استفاده از گل و صدف يا گردنبند و پابند و مچ‌بند از جنس برگ مي‌كنند. يكي دو نفر ممكن است سريع به خانه رفته، با شكل استادانه‌اي لباس انتخاب كرده، بپوشد و برگردد. يك بطري روغن نارگيل كه توسط اقوام فاميل از قبل آماده شده است، بر روي بدن رقصندگان قديمي‌تر ماليده مي‌شود.
اگر يكي از سلسله‌مراتب براي رقص رضايت دهد و حاضر شود، خانواده‌ی ميزبان از بهترين بوريا و تاپا براي او لباس فرم مهيا مي‌كنند. بعضاً اين نوع لباس پوشيدن في‌البداهه به گونه‌اي اهميت پيدا مي‌كند كه يك خانه‌ي مجاور كلاً با عنوان اتاق لباس درنظر گرفته مي‌شود، ولي براي ديگران يك چيز غيررسمي، اما طبيعي است و تماشاگراني كه در بيرون صف كشيده، تنها يك لايه لباس ساده دارند، مجبور مي‌شوند كه يك لباس يا لاوالاوا را از تماشاگر ديگر قرض كنند تا بتوانند در ميدان رقص حاضر شوند.
نوع رقص به خودي خود به طرز ويژه‌اي منحصر به فرد است. هيچ عملكردي به‌جز چند حركت رسمي دست‌زدن كوتاه كه براي افتتاحيه و بعضاً براي اختتاميه است، از پيش تعيين شده نيست. نزيك به بیست‌وچهار تا سی، فيگور دو يا سه فرم از حركات انتقالي و متحرک و حداقل سه فرم كاملاً تعيين شده: رقص تائوپو، رقص پسرها و رقص دلقك‌ها. اين سه حالت مطلقاً به نوع رقص و نه وضعيت رقصنده، بستگي دارند. رقص تائوپو، يك رقص زيبا و با ابهت است. او بايد يك عملكرد رويايي، محافظه‌كارانه و زيبا را در نهایت استقلال و فروتنی به نمايش بگذارد.
تنها انتخاب جايگزين مجاز براي چنين عملكردي، استفاده از ادا و اصول و گستاخي، به‌جاي استفاده از طبيعت شوخ‌طبع و نشان دادن تضادهای آشکار در رفتار و بهره بردن از جاذبه‌ي لباس فرم براي رسيدن به هدف است.
مانايا نيز به همين ترتيب، هنگامي كه برای ایفای نقش مانایا مي‌رقصد، مي‌بايست از همين الگوي آراسته و موقر استفاده كند. اكثر دختربچه‌ها و تعدادي از پسر بچه‌ها از اين قرارداد براي رقص خود الگوبرداري مي‌كنند.
در برخي مواقع كاملاً نادر، زماني‌كه يك رئيس راضي به رقصيدن مي‌شود، يك زن مسن از سلسله‌مراتب حق انتخاب رقصيدن او از ميان اين سبك يا استفاده از نقش كمدين را دارد. رقص پسرها نسبت به دخترها مفرح‌تر است. رقص پسرها آزادي بسيار بيشتري را براي حركات دارد و بهره‌ی زيادي از صداهاي ريتميك تولید شده از ضربه‌هاي سريع پشت سر هم به قسمت‌هاي لخت بدن كه يك صداي يك روند را توليد مي‌كند، مي‌برد.
ما بیشتر اینجا در این مورد مطلب را منتشر کرده ایم
برگرفته از کتاب بلوغ در ساموآ
انسان شناسی
